Çay ÇAY BUDAMA ataspinar53
ÇAY VE ÇAYKUR'UN TARİHÇESİ 2- 1983 yılında çıkarılan 2929 sayılı kanuna dayanılarak 10.10.1983 tarih ve 112 sayılı KHK ile Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü(Çay-Kur) adında tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sermayesi ile sınırlı bir Kamu İktisadi Kuruluşu(KİK) olmuştur.(28.10.1983 tarih ve 18205 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) Bu kanun 233 sayılı KHK ile tadil edilmiştir.( 14.12.1983 tarih ve 18435 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) 3- 18.12.1983 tarih ve 178 sayılı KHK ile kurulan Maliye ve Gümrük Bakanlığının Bağlı ve İlgili Kuruluşlar Dairesi Başkanlığının ilgili kuruluşu olmuştur. 4- 1984 yılına kadar devlet tekeli altında sürdürülen çay işletmeciliği 04.12.1984 tarih ve 3092 sayılı “Çay Kanunu” ile serbest bırakılmıştır. Kanunun 1. maddesinde; gerçek ve tüzel kişilerin yaş çay işleme ve paketleme fabrikaları kurup işletebilecekleri, ihtiyaçları olan yaş çay yaprağını doğrudan üreticilerden satın alabilecekleri belirtilmiştir. Aynı kanunun 3. maddesiyle de 3788, 4223 ve 6133 sayılı Kanunların çayla ilgili hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır. 5- Maliye Bakanlığının ilgili kuruluşu olarak faaliyet gösteren Çay-Kur Genel Müdürlüğü, 3046 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca Başbakanlığa ilgilendirilmiştir. İlgili olduğu Bakanlığın değiştirilmesi ile ilgili karar Resmi Gazetenin 14.10.1993 tarih ve 21728 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. 6- Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 35. maddesine göre Kuruluşumuz İktisadi Devlet Teşekkülü(İDT) olmuştur.(27.11.1994 tarih ve 22124 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) 7- Teşekkülümüz 3046 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca 12.01.1999 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ilgili kuruluşu olmuştur.(13.01.1999 tarih ve 23582 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) 8- Teşekkülümüz 3046 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca 28.05.1999 tarihinde Başbakanlığının ilgili kuruluşu olmuştur.(28.05.1999 tarih ve 23708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) 9- Teşekkülümüz 3046 sayılı Yasanın 4060 sayılı Yasayla değişik 4. ve 3313 sayılı Yasayla değişik 10. maddeleri uyarınca 26 Kasım 2002 tarihinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili kuruluşu olmuştur.(27.11.2002 tarih ve 24949 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)
Kaynak:Ziraat odas Karadeniz Bölgesi’nde çay ekiminin başlangıç tarihine ışık tutacak 100 yıllık fotoğraflar ortaya çıktı. İSTANBUL - MÖ 2700 yılında Çin’de varlığı bilinen ve asırlarca tıbbi amaçlarla kullanılan çay bitkisi, MS 3. yüzyıldan itibaren günlük içecek olarak kullanılmış, 1824 yılında Burma ve Assam, 1826’da İngilizler tarafından Seylan’da geniş çaplı üretimine başlanmıştı. 1610 yılından itibaren Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (The Dutch East India Company) tarafından Çin’den Avrupa’ya, 1669 yılında İngiliz Doğu Hindistan Şirketi (English East India Company) tarafından Londra’ya taşınmaya başlayan bitkinin ekim alanı, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Gürcistan, Sumatra, İran’a, hatta çayın anavatanı olan Asya’nın dışında Afrika’da Malawi, Uganda, Kenya, Kongo, Tanzanya, Mozambik, Güney Amerika’da Arjantin, Brezilya, Peru ve Avustralya’da Queensland civarına dek yayılmıştı. Bilindiği gibi Doğu Karadeniz bölgesinde çay ekim alanları Trabzon’un Araklı ilçesinden başlayarak doğu sınırındaki Sarp köyüne, oradan Gürcistan içlerine kadar uzanarak devam etmekteyse de çay bitkisinin bölgeye ilk olarak hangi dönemde ve kimler tarafından getirildiğine dair bilinenler söylencelerden ibaretti. 1. Dünya savaşı öncesinde Batum ve kuzeyinde yeralan Çakva taraflarında çalışmış Karadenizli köylülerin memleketlerine dönerken bu bitkinin tohumlarını beraberinde getirerek bahçesinde yetiştirmiş olabileceğini Karadeniz Ansiklopedisinde ilgili makalemde belirtmiştim. Rus fotoğraf sanatının öncülerinden Sergey Prokudin Gorsky (1863-1944) tarafından 1. Dünya savaşı öncesinde muhtemelen 1905-1915 yılları arasında çekilen sanatçının Gorskii koleksiyonunda ve Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi’nde sonradan renklendirilmiş kopyaları bulunan 3 fotoğraf, sözlü tarihin konusu olarak kalmaya mahkum kaldığı sanılan çay ekiminin başlangıcı tartışmasını aydınlatıyor. Fotoğrafların ikisinde Gürcülerin Berdzeni olarak adlandırdığı ve çoğu Gümüşhane-Trabzon göçmeni olan Karadenizli Rum kadınların yeni ekildiği belli olan çaylıklar arasında çalıştığı anlaşılıyor. Karadenizli kadınlar, “fota” olarak da adlandırılan, bellerine doladıkları renk renk peştemalleri ve başlarında yeralan yazma ve keşanlarıyla o dönem Gürcistan’ında yaşayan Gürcü, Abhaz, Megrel, Türkmen, Ermeni, Yahudi ve Rus kadınlarından kolayca ayırt edilebiliyorlar. Geleneksel giyimlerine sadık kalan kadınların aksine çocuklarının ve sırtında sepet taşıyan birkaç yetişkin erkeğin geleneksel Karadeniz başlığı “kukula” ve Laz şalvarı “zipka” yerine Rus işçilerine özgü şapka, gömlek ve pantalonlar giydiği görülüyor. Son fotoğraf ise işlenmiş çayın, üzerinde “Rus çayı” yazan kutulara doldurulduğu bir depoya ait. Netice de Gorsky’nin fotoğrafları çayın Karadeniz havzasındaki ilk ekim alanı olan Çakva’da Karadeniz Rumlarının çalıştığını, bölgemizdeki aile ve akrabalarıyla ilişkilerini koparmamış çayı Karadeniz’e bu dönemde getirmiş ve ekmiş olabileceği söylentilerine maddi birer delil olurken, birkaç on yıl sonra Cumhuriyet döneminde bölgede ziraatine başlanan bitkiye bölge halkının pek de yabancı olmadığını göstermektedir. Bilindiği gibi Osmanlı İmparatorluğu döneminde geçimlerini Rusya’da inşaatçılık, fırıncılık ve benzeri işler yaparak sağlayan Karadenizlilere, I. Dünya Savaşı ve ardından gerçekleşen Ekim 1917 Bolşevik devriminin ardından Sovyet kapısı kapanmasıyla Karadeniz bölgesinde ciddi ekonomik ve sosyal buhran yaşanmıştır. Yeni kurulan Cumhuriyet yönetimi sorunu çözmek amacıyla 6 Şubat 1924 tarihinde TBMM 'de çıkarılan 407 sayılı kanunla Rize ili ve Borçka kazasında çay tarımını teşvik ederek bölgede istihdam ve gelir kaynağı yaratmaya çalışmıştır. 1924 yılında Ziraat Vekâleti Batum’dan getirdiği tohumlarla ilk Rize’de bir çay fidanlığı kurmuş ve 1925–1935 yılları arasında 450 bine yakın fidan dağıtarak endüstriyel çay ziraatinin başlamasını sağlamıştır. Hükümetin teşvik ve çabalarına karşın bölge halkı başlangıçta çayı kurtarıcı olarak görmemiş “lazut” adını verdiği temel besin kaynağı olan mısır ekimine devam etmiştir ki 1935 yılında bir araştırma gezisi için bölgeyi ziyaret eden M. Gökgöl’ün izlenimlerine göre Rize Vekaletininin fidanlığında 5 dönüm, Pazar kazasında 5 dönüm, Hopa’da 5 dönüm, Sürmene’de 5-6 dönüm fidanlık bulunmakta, çayın toplam ekim alanı 20 dönümü ancak bulmaktadır. Çay üretimi ancak 1950’li yıllarda Demokrat Parti zamanında sistemli bir devlet politikasıyka desteklenecek ve 5684, 6133 ve 6757 sayılı kanunlarla çay üretimi teşvik edilerek plantasyon miktarı arttırılacaktır. | ||||||
7415 kez okundu
YorumlarHenüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |